Zaćma (katarakta) to niezwykle często występujące schorzenie, które najczęściej dotyka osoby po 60. roku życia. Wiąże się ono z zaburzeniami widzenia, w tym kształtów i kolorów, a także m.in. z problemami z oceną odległości. Objawy te postępują z czasem, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie przypadłości. Dowiedz się, jakie są przyczyny i metody leczenia zaćmy.
Diagnostyka zaćmy
Kataraktę najczęściej diagnozuje się podczas zwykłej kontroli wzroku. Dzieje się tak, ponieważ schorzenie to zwykle nie daje objawów bólowych. Podstawowym symptomem jest zamglenie widzenia, co może być początkowo mylone przez Pacjenta np. z rozwojem wady wzroku. Podczas badania lekarz zbiera dokładny wywiad, w tym na temat występowania chorób oczu w rodzinie – zaćma może być dziedziczna. Następnie wykonuje badanie dna oka oraz przedniej części oka w lampie szczelinowej. Dodatkowo sprawdzana jest też ostrość widzenia. W zaćmie charakterystyczne są trudności w doborze szkieł korekcyjnych. W niektórych przypadkach konieczne może być też wykonanie badania ultrasonograficznego. Odpowiednio przeprowadzona i pogłębiona diagnostyka jest niezbędna dla lekarza, by mógł podjąć decyzję, czy w danym przypadku usuwanie zaćmy jest konieczne.
Przyczyny zaćmy
Przyczyny zaćmy mogą różnić się w zależności od jej typu. Katarakta starcza najczęściej ma swoje podstawy w naturalnych procesach starzenia się organizmu. Czynnikami przyspieszającymi jej pojawienie się może być niewłaściwy tryb życia (dieta, palenie tytoniu). Z kolei zaćma wrodzona zwykle ma podłoże genetyczne, czasem może wynikać z chorób, na które cierpi kobieta będąca w ciąży np. cukrzycy, a także różyczki, świnki czy nawet opryszczki. Na jej rozwój wpływ mogą mieć również takie schorzenia matki, jak: galaktozemia, choroba Wilsona czy choroba Fabry’ego, a nawet hipokalcemia. Należy mieć też świadomość, że na zaćmę wrodzoną bardziej narażone będą dzieci mające np. zespół Downa, Pataua czy Turnera.
W przypadku zaćmy polekowej najczęstszą przyczyną są glikokortykosteroidy stosowane np. w leczeniu astmy, RZS czy choroby Leśniowskiego-Crohna. Kataraktę mogą wywołać również preparaty obniżające poziom cholesterolu we krwi. Do źródeł zaćmy wikłająca mogą należeć rozmaite choroby. Zalicza się do nich cukrzycę oraz różnego rodzaju schorzenia samego narządu wzroku, w tym:
- jaskrę,
- stany zapalne gałki ocznej,
- wrzody rogówki,
- zwyrodnienie siatkówki,
- odwarstwienie siatkówki,
- guzy w przedniej części oka,
- urazy gałki ocznej.
Rodzaje zaćmy
Najpowszechniej znanym typem katarakty jest zaćma starcza. Zmętnienie soczewki występuje tu na skutek naturalnych procesów starzenia się organizmu. Chociaż rzeczywiście w większości przypadków na zaćmę chorują seniorzy, na tę przypadłość mogą cierpieć także dzieci. Mówimy wtedy o zaćmie wrodzonej, która rozwijać się może u dziecka już w łonie matki. Przy wymienianiu typów katarakty nie można nie wspomnieć również o zaćmie wtórnej, która jest nawrotem choroby po jej usunięciu. Niekiedy można spotkać się również z zaćmą polekową, powstałą np. w wyniku długotrwałego zażywania leków, lub wikłającą, która tworzy się w wyniku niektórych chorób. Rodzaje katarakty można podzielić też ze względu na miejsce ich występowania. Wyróżniamy wtedy zaćmę:
- korową – obejmuje tylko część soczewki,
- jądrową – obejmuje jądro soczewki,
- korowo-jądrową – to połączenia dwóch powyższych schorzeń,
- podtorebkową przednią i tylną – atakuje jedną torebkę soczewki,
- biegunową – atakuje obie torebki soczewki,
- błoniastą – ciągłość torebki soczewkowej zostaje przerwana.
Leczenie zaćmy – czy operacja zawsze jest konieczna?
Chociaż zdrowy tryb życia niekiedy może opóźnić jej pojawienie się, obecnie nie są znane metody całkowitego jej zapobiegania. Dlatego też tak ważne są regularne kontrole u okulisty, szczególnie jeśli w rodzinie występowały już choroby oczu. W przypadku niewielkich zmian lekarz może zalecić stosowanie kropli, jednak są one w stanie tylko spowolnić proces zmętniania soczewki. Jeżeli zmiany są już zaawansowane, jedyną metodą na poprawę wzroku jest operacyjne usuwanie zaćmy. Po podaniu znieczulenia miejscowego chirurg usuwa zmętniałą soczewkę i zastępuje ją sztuczną. Zabieg trwa zwykle kilkanaście minut, a rekonwalescencja polega głównie na unikaniu dźwigania i intensywnej aktywności fizycznej oraz pocierania operowanego oka.
