Czujesz się osamotniony walcząc ze zmianami klimatu? Niepotrzebnie. Jest nas coraz więcej!

Aneta jest dziennikarką, singielką po czterdziestce. Od lat stara się edukować przyjaciół, że każdy ma wpływ na klimat, na powstrzymanie katastrofalnych zmian. Gdy myje zęby, tylko moczy szczoteczkę i zakręca kran. Puszcza wodę, by nabrać jej do wypłukania ust. Oszczędza. Ma w domu ponad 30 kwiatów, ale od czterech lat nie podlewa ich bieżącą wodą. Zimą zbiera wilgoć z upranych ubrań w osuszaczu, a latem wykorzystuje wodę, w której myje (w misce) owoce i warzywa.Pracuje przy ledowej lampce, gasi światła tam, gdzie nie muszą się palić. Nie raz usłyszała o sobie: „dziwaczka”. Zwłaszcza, gdy mówi, że tak walczy ze zmianami klimatu.

– No ręce opadają – komentuje.

Karol, urzędnik z duszą podróżnika, jest fanatykiem sprawności i wyrzeźbionego ciała. Sporty walki, siłownia, bieganie po lesie. Ma 37 lat, od dwóch zredukował w diecie spożycie mięsa. Je warzywa, ryby, okazjonalnie drób. – Można! – śmieje się. – Na święta dostałem od mamy „domowy obiadek”. Mięso rosło mi w ustach. Nie wiedziałem, że aż tak się odzwyczaję.

A efekt? Lepsze wyniki badań, mniej tkanki tłuszczowej, a muskulatura jak nigdy wcześniej. No i ma świadomość, że robi coś dla klimatu.

 Dorota zrobiła prawo jazdy, ale nie kupiła samochodu. Na razie do pierwszej pracy (nauczycielka przedszkolna) dojeżdża rowerem. Mieszka z 70-letnią mamą, z którą toczy boje o zmianę nawyków. – Mama konsekwentnie nie obsługuje zmywarki. Znosi naczynia do zlewu, a w tym czasie woda się bezsensownie leje. Na moje uwagi odpowiada: „Nie przesadzaj”. Nie gasi po sobie światła, siedzi w pokoju, a w kuchni wszystko pozapalane. Te wielkopańskie gesty strasznie mnie denerwują – przyznaje Dorota. – Mama uważa moje uwagi za upierdliwe, a gadanie o klimacie za głupie.

 Tymczasem prof. Zbigniew Karaczun z SGGW, ekspert Koalicji Klimatycznej, przekonuje, że każde pojedyncze działanie ma sens i jest istotne dla klimatu!

– Nasze decyzje i wybory konsumenckie mają wpływ na przemysł i na polityków – zauważa. – No i konkretnie na klimat.

Lawendowe Oczko

Paulina i Sławek Stańczukowie uważają, że mają szczęście, bo mogli zrobić dla klimatu trochę więcej niż ich rówieśnicy. Patrzą na dzieci bawiące się na podwórku. Syn urodził się jeszcze w Warszawie, córeczka już na wsi.

– Zmiany klimatu następują w zastraszającym tempie. To niepokojące – mówi Sławek. A Paulina dodaje: – Ja pamiętam zimy z dwumetrowymi zaspami, a mój syn zobaczył prawdziwą zimę dopiero, gdy miał 7 lat.

Sławek tłumaczy sobie, że trzeba się umieć dostosować do tego, co nieuniknione. Do zmian klimatu też. Paulina przyznaje mu rację, ale zaznacza, że trzeba działać. Robić wszystko, co może powstrzymać ten niszczący trend, i uświadamiać ludzi o katastrofalnych skutkach „grzechu zaniechania”. Bo każdy z nas może coś zrobić dla klimatu. 

Oboje pochodzą z Siedlec. Na studia informatyczne wyjechali do Warszawy. Sławek już na drugim roku założył firmę. W stolicy urodził się ich syn. Po kilku latach warszawskiego życia podjęli decyzję o ucieczce od zgiełku. Mają taką pracę, że mogą ją wykonywać z każdego miejsca na świecie. Ale wybrali życie w podsiedleckiej wsi Purzec. Wprowadzili się do niemal stuletniego domu po dziadkach Sławka.

– Jako pierwsi w miejscowości założyliśmy pompę ciepła. To było niemal 10 lat temu – wspominają. – Dom cały czas remontujemy.

Za podwórkiem ciągnęło się pole uprawiane w tradycyjny sposób przez ojca Sławka. Przez pierwsze lata pobytu „warszawiaków” na wsi cieszyło oczy przestrzenią falujących zbóż  oraz przemykającymi zającami, sarnami, dzikami. Aż trzy lata temu małżonkowie postanowili  wykorzystać potencjał tego urokliwego miejsca.

– Purzec leży między doliną Liwca a obszarem Natura 2000, obejmującym siedleckie stawy. To oznacza, że biznesowo nie da się wykorzystać tej ziemi, nie ma szans na inwestycje oprócz niewielkiego pasa przy głównej trasie – tłumaczą. – Zależało nam, aby zachować unikatowość okolicy, w której mają też siedliska rzadkie ptaki. Rolnictwo? Tu są piachy i gleby piątej i szóstej klasy. Bez hodowli zwierząt, bez nawozu nie da się ich polepszyć. Ale o tym nawet nie myśleliśmy.

I tak powstał pomysł na „Lawendowe oczko”. To pole lawendy, pierwsze i jedyne  w regionie. – Lawenda jest najlepszą odpowiedzią na zmiany klimatu – tłumaczą. – Nie wymaga do uprawy zbyt dużo wody. Podlewa się ją tylko przez pierwsze 1,5 miesiąca, gdy się ukorzenia. Potem musi sobie sama poradzić.

Sławek przytacza badania z województwa łódzkiego, któremu z powodu niskiego poziomu wód gruntowych grozi pustynnienie. Tam powstaje coraz więcej pól lawendy. 

Stańczukowie w ciągu trzech lat stworzyli niemal magiczne miejsce, które stało się miejscem turystycznych wypraw. Zorganizowali już dwa ekologiczne pikniki, podczas których prowadzono  warsztaty pszczelarskie, ostatnio rozdawano nasiona na łąki kwietne, które można posiać w ogródku albo nawet na balkonie, by owady zapylające miały pożywienie. Ludzie chodzili między rzędami lawendy, odpoczywali na kocykach i leżakach, kupowali lokalne produkty na ekologicznych stoiskach.

– Gdy lawenda po raz pierwszy zakwitła, nasz sąsiad, który mieszka tu od urodzenia, powiedział, że nigdy nie widział tyle trzmieli w jednym miejscu  – wspomina Paulina. Ale dodaje ze zmartwieniem: – Nie wiem, co się stało w tym roku, ale było mniej motyli… Czy to czerwcowy przymrozek, czy może ktoś coś opryskiwał w okolicy o nieodpowiedniej porze?

Z dumą pokazuje jednak piękne zdjęcie, które wygrało przyrodniczy konkurs fotograficzny, a zostało zrobione na ich polu lawendy: „Gnojka podczas wieczornej toalety”. Piękny owad unosi się nad lawendowym kwiatem.  Paulina składa teraz wniosek na dofinansowanie utworzenia ścieki ekologicznej. Zależy jej na edukacji przyrodniczej od najmłodszych lat.

Każdy z nas ma wpływ na klimat

Profesor Zbigniew Karaczun zaznacza, że każdy, kto świadomie podejmuje działania na rzecz ochrony klimatu, powinien widzieć wielki ich sens. Nawet te „dziwaczne” dla niektórych nawyki oszczędzania wody czy energii, są zbawienne w globalnej skali.

 – Efektywne wykorzystywanie energii, jak gaszenie niepotrzebnego oświetlenia czy wymiana żarówek to dobre działania – chwali. – No i ważne jest korzystanie z odnawialnych źródeł energii.

Kolejne pożądane zmiany przyzwyczajeń dotyczą transportu. Rezygnacja z podjeżdżania po zakupy samochodem na rzecz pieszej wędrówki czy roweru, częstsze korzystanie z transportu publicznego. – To daje efekt! – mówi profesor. Zauważa przy tym, że młode pokolenie nie ma już takiej potrzeby posiadania własnego samochodu, za to chętniej korzysta z roweru, hulajnóg, z car sharingu. To dobry trend.

Bardzo ważna jest też nasza dieta. Ileż dobrego zrobiłoby ograniczenie konsumpcji mięsa wołowego, bo właśnie ta działalność rolnicza zostawia duży ślad węglowy. Profesor przytacza dane, z których wynika, że zmniejszenie ilości mięsa ze statystycznego 1,5 kg tygodniowo do maksymalnie 500 gramów to ograniczenie emisji CO2 o ok. 300 kg na osobę w skali roku. W skali Polski (przeciętny Polak zjada ponad 70 kg mięsa w roku) byłoby to ponad 10 mln ton, czyli 1/3 emisji rocznej. Warto zawalczyć? Oczywiście!

– Poza tym bardzo dużo marnujemy żywności, a to też ślad węglowy. Zakłada się, że  to od 10 do16 mln ton CO2, które nie dostałoby się do atmosfery, gdybyśmy bardziej szanowali żywność – zauważa profesor.

Tymczasem po świętach zapełniają się lokalne jadłodzielnie, goście wywożą do domów pakunki z pozostałościami ze świątecznego stołu, na które już i tak nie mogą patrzeć, więc zapewne większość przysmaków wyląduje ostatecznie w śmietniku.

– Czy czuję się osamotniona w swych działaniach „dziwaczki”? – zastanawia się dziś Aneta. – Coraz mniej. Odnoszę wrażenie, że ludzi zaczyna to w końcu obchodzić. Gdyby tylko było jeszcze więcej konsekwencji, bo edukacja, mam wrażenie, ruszyła…