Deutsche Bank Polska S.A. stosował wzorce umowne, które od lat były postrzegane jako trudniejsze do podważenia w postępowaniu sądowym. Wynikało to z zawarcia w umowach postanowień umożliwiających hipotetycznie wypłatę jak i spłatę kredytu w walucie obcej od samego początku. Ponadto, bank w umowach zawieranych od 2009 roku regulował sposób ustalania kursu w Tabeli Kursów wedle przyjętych przez siebie kryteriów. Mimo tego, w chwili obecnej, szanse na uzyskanie pozytywnego wyniku są wysokie, a ryzyko procesowe uległo istotnemu zmniejszeniu dzięki ostatnim, korzystnym rozstrzygnięciom. Z pomocą przyszedł m.in. TSUE w wyroku z dnia 21 września 2023 r. (C-139/22).
Spłata kredytu zaciągniętego Deutsche Banku od początku w walucie obcej
W sprawach z powództwa kredytobiorców Deutsche Bank bronił się zarzutem, jakoby kredytobiorca mógł od początku spłacać kredyt w walucie obcej i dzięki temu „nie korzystać” z klauzul abuzywnych kształtujących mechanizm denominacji. Obecnie jednak sądy przyjmują, iż nie jest rolą konsumenta weryfikowanie czy spłacając kredyt w walucie polskiej (PLN) będzie on postępował zgodnie z prawem. To na banku ciąży obowiązanie takiego skonstruowania umowy, by nie zawierała postanowień niedozwolonych. Przy tym, w przypadku Deutsche Banku spłata kredytu w walucie innej niż polska była warunkowana zgodą banku, która nie musiała być przez bank udzielona.
W orzecznictwie polskim przyjmuje się, że przy ocenie niedozwolonego charakteru postanowienia umownego nie ma żadnego znaczenia w jaki sposób umowa była wykonywana. O abuzywności klauzuli decyduje samo jej brzmienie, a analizie podlega nie sposób wykonywania umowy, lecz treść wzorca umownego.
Wątpliwości w tym zakresie rozwiał TSUE, który w wyroku z dnia 21 września 2023 r. (C-139/22) przesądził, iż postanowienie umowy, które ze względu na warunki wykonania niektórych sama możliwość realizacji umowy zgodnie z jej zapisami zgodnymi z prawem nie wyłącza nieuczciwego i niedozwolonego charakteru innych zapisów umownych. Oznacza to, że postanowienie dające możliwość spłaty kredytu w walucie obcej bez skorzystania z abuzywnego mechanizmu nie wyłącza abuzywności postanowień denominacyjnych.
Nowsze wzorce umowne Deutsche Banku stosowane od 2009 roku także pozostają wadliwe
W 2009 roku Deutsche Bank S.A. postanowił zmienić stosowane wzorce umowne kredytów denominowanych, regulując zasady ustalania kursu w Tabeli Kursów(z odniesieniem do średniego kursu z tynku walutowego FOREX), co miałoby wyłączać możliwość do jednostronnego, arbitralnego i nieograniczonego ustalania kursu waluty przez Bank. Niemniej jednak, przesłanki ustalania przez bank wysokości spreadu walutowego, a tym samym kursu w Tabeli Kursów nadal pozostawały nieprecyzyjne i niejednoznaczne.
Powyższe było przedmiotem oceny Prezesa UOKiK. I tak, na podstawie Decyzji Prezesa UOKiK nr DOZIK-9/2018 z dnia 31.12.2018 r. (DOZIK-2.611.6.2017.JS) uznano za niedozwolone postanowienie dotyczące właśnie sposobu ustalania kursu w Tabeli Kursów Deutsche Banku z odniesieniem do rynku międzybankowego FOREX.
We wspomnianym już wyroku TSUE w sprawie C-139/22 przyjęto, że przepisy Dyrektywy 93/13 nie stoją na przeszkodzie temu, by kontestowany warunek umowny, został uznany przez właściwe organy krajowe za nieuczciwy z tego tylko powodu, że jego treść jest równoznaczna z treścią postanowienia wzorca umowy wpisanego do krajowego rejestru klauzul niedozwolonych. Zgodnie z wyrokiem TSUE wpis danej klauzuli do rejestru klauzul niedozwolonych będzie mógł stanowić wyłączną przyczynę uznania takiej klauzuli za nieuczciwą bez konieczności badania wszystkich przesłanek abuzywności. Wyrok TSUE powinien zatem zwiększyć szanse procesowe kredytobiorców na uzyskanie pozytywnego wyniku w analogicznych sprawach.
Podsumowując, można stwierdzić, że dotychczasowe argumenty, które były podnoszone przez Deutsche Bank Polska S.A. w sprawach sądowych, w świetle najnowszego orzecznictwa, nie stanowią już przeszkody do uzyskania przez kredytobiorcę pozytywnego wyniku. Istnieje szereg argumentów do ustalenia nieważności umów kredytów denominowanych Deutsche Bank Polska S.A.
Autor: Miłosz Filip, radca prawny z Kancelarii Radców Prawnych Korzybski Wojciński Kozłowska sp.j.
