Powrót Marszalka

Przed wojna w Wegrowie imie Józefa Pilsudskiego nosily: obecna ul. Mickiewicza, Dom Sportowy przy miejskim stadionie oraz przedszkole. Planowano tez postawienie pomnika. Wegrowianin, Józef Koros wykonal tablice z orlem i popiersiem Pilsudskiego. Z powodu wybuchu wojny monumentu nie zdazono wybudowac. Pamiatkowa tablica jednak nie przepadla.
Przez dziesieciolecia przechowywal ja Waclaw Orzechowski i jego rodzina. Historyczna plyta znalazla wreszcie odpowiednie dla siebie miejsce. W niedziele, 15 maja w poludnie na skwerku przy poczcie odslonieto monument, którego glównym elementem jest wlasnie przedwojenna tablica.
Towarzystwo milosników
Z inicjatywa upamietnienia Józefa Pilsudskiego wyszlo Towarzystwo Milosników Ziemi Wegrowskiej. – Wiedzielismy, ze zachowala sie przedwojenna tablica, a zblizajaca sie 70. rocznica smierci Pilsudskiego byla dobra okazja, by sobie o niej przypomniec – opowiada Jadwiga Giers, prezes Towarzystwa Milosników Ziemi Wegrowskiej.
Projekt pomnika opracowal dyrektor Muzeum w Liwie, radny Roman Postek. Stojacy obelisk okazal sie zbyt drogi. Z tego powodu zdecydowano sie na nietypowy monument z ukosna tablica. Plac pod pomnik udostepnila Poczta Polska. Znalazl sie on na skwerku przy siedzibie Poczty przy ul. Pilsudskiego 4.
Budowe sfinansowaly wladze Wegrowa przy wsparciu Urzedu Marszalkowskiego, który przekazal 5 tys. zl.
– Inicjatywa postawienia pomnika Marszalka Józefa Pilsudskiego wielokrotnie byla podejmowana przez srodowiska kombatanckie – mówil podczas uroczystosci odsloniecia pomnika burmistrz Wegrowa, Jan Górski. – Pragniemy, aby ten pomnik przypominal o tym, kto poprowadzil naród polski do odzyskania niepodleglosci – dodal.
Halina Ulinska odczytala kwietniowa uchwale Rady Miejskiej Wegrowa o budowie pomnika Józefa Pilsudskiego. Monument poswiecil ks. pralat Hipolit Hryciuk. Pomnik odslonili: burmistrz Jan Górski, przewodniczaca Halina Ulinska, prezes Jadwiga Giers oraz dyrektor Roman Postek.
Zycie i legenda
Kilka dni wczesniej w Wegrowskim Osrodku Kultury odbyla sie sesja popularno-naukowa. Sala widowiskowa WOK po brzegi wypelnila sie mlodzieza. Interesujaca pogadanke wyglosil historyk dr Witold Bobryk z Akademii Podlaskiej. W zywych, obrazowych slowach przypomnial zyciorys Józefa Pilsudskiego – od popowstaniowej atmosfery, w jakiej wzrastal przyszly Marszalek Polski, czasy szkolnego buntu, przez mlodziencza dzialalnosc w organizacjach niepodleglosciowych, która dla dwudziestoletniego Józefa Pilsudskiego skonczyla sie piecioletnia zsylka na Syberie, po kierowanie PPS, tworzenie legionów i walke o niepodleglosc w czasie I wojny swiatowej.
Janusz Sladowski w swoim referacie przestawial fakty, które przyczynily sie do powstania zywej do dzis legendy Józefa Pilsudskiego. Swiadcza o tym wypowiedzi ludzi starszego pokolenia, w ich dyskusjach powracaja zdania: „Przydalby sie nam dzisiaj Pilsudski, juz on by zrobil porzadek z tymi na górze”.
Zdaniem prelegenta, o powstaniu legendy Pilsudskiego zadecydowaly sie: milosc do ojczyzny, konsekwentne dazenie do niepodleglosci i gotowosc do najwyzszych poswiecen (zsylka na Sybir). Istotne bylo to, iz utworzyl on oddzialy polskich zolnierzy i zaakcentowal polska obecnosc na frontach I wojny swiatowej.
– Pilsudski polaczyl romantyczne porywy z precyzyjnie przemyslanym dzialaniem. Dal mlodziezy bron i orly narodowe i przelal na nia swego patriotycznego ducha – mówil Janusz Sladowski.
Sila legendy Józefa Pilsudskiego zaczela blednac po przewrocie majowym w 1926 r., który przyniósl Polsce lata autorytarnych rzadów, nie przyniósl oczekiwanej sanacji zycia publicznego, zahamowal natomiast rozwój demokracji w Polsce.
Sila Pilsudskiego przed dojsciem do wladzy bylo, iz symbolizowal on to, co jednoczylo Polaków. Pózniej Marszalek stal sie jednak przyczyna podzialów.
– Józef Pilsudski nigdy nie wykorzystal sprawowanej wladzy dla gromadzenia dóbr materialnych dla siebie lub swojej rodziny – podkreslal prelegent.
Legenda Józefa Pilsudskiego przetrwala II wojne swiatowa i okres PRL. Do grona peerelowskich bohaterów nie mógl nalezec czlowiek, który walczyl z Rosja, a w 1920 r. powstrzymal bolszewików. Przedstawiano go jako niemieckiego szpiega i reprezentanta sil reakcji. Nazwisko Marszalka Józefa Pilsudskiego zniknelo z nazw ulici instytucji. Dopiero w ostatnich latach postac Marszalka powraca na nalezne mu miejsce.