Skundlone czasy

– Niedawno jechalem trasa z Losic do Siedlec i postanowilem odwiedzic Kopiec Pilsudskiego znajdujacy sie przed Mordami – mówi pan Adam z Siedlec. To, co zobaczylem na szczycie pamiatkowego kopca, zupelnie mnie przerazilo. Pamietam, ze na pamiatkowej plycie bylo popiersie marszalka, chyba tez krzyz. Teraz zostalo to skute przez zlodziei. To, tak szczególne przeciez miejsce, wyglada teraz jak obraz nedzy i rozpaczy – przeraza i smuci.
Elementy na plycie byly wykonane z pólszlachetnego metalu. Zostaly wiec skradzione i sprzedane w punkcie skupu zlomu. Zapewne za niewielka kwote. Kopiec w Majówce zostal ogolocony podobnie jak okradane sa inne pomniki, a nawet nagrobki na cmentarzach. Cos, co mialo byc wyrazem pamieci dla wielkiego Polaka, przez samych zreszta rodaków ufundowane, trafilo na zlom. To niestety wyraz degrengolady obecnych czasów, ich skundlenia.
– Kopiec w Majówce odwiedzilem ostatnio w listopadzie ubieglego roku – mówi burmistrz Losic, Janusz Kobylinski. – Juz wtedy zauwazylem, ze na pamiatkowej plycie brakuje niektórych mosieznych elementów. Cóz, kopiec jest usytuowany w lesie, w odludnym terenie. Trudno go wiec nadzorowac. W tej sytuacji trzeba sie wiec chyba ograniczyc do wykucia na plycie pewnych elementów i napisów, bez mosieznych odlewów. Tak zreszta wygladal kopiec w okresie przedwojennym. Dysponuje jego zdjeciami z 1936 roku, gdzie wyraznie to widac. Sprawa tych kradziezy, profanacji kopca, jest bardzo przykra. Daje niestety swiadectwo o czesci naszego spoleczenstwa.
W minionych latach caly obiekt zostal zdewastowany. Pozostal tylko ziemny kopiec, na którego szczycie nie bylo pamiatkowej tablicy. W czasie PRL marszalek Pilsudski nie mial specjalnego „wziecia” u wladzy… Dopiero po 1989 roku kopiec przywrócono do dawnego stanu, a nawet nieco wzbogacono, wlasnie m.in. o odlew glowy marszalka. Przez ponad 10 lat tkwila ona na miejscu.
– Nie rozumiemy, jak moglo do tego dojsc – mówia samorzadowcy. – Kopiec to przeciez tak istotny element dla miejscowej spolecznosci. Wielu ludzi zwiazanych jest z nim sentymentalnie. Dla nich dewastacja obiektu to niemal zbrodnia. Na uroczystym otwarciu i poswieceniu kopca byl nawet ówczesny prezydent Polski, Ignacy Moscicki. Byla to wielka, patriotyczna uroczystosc. W koncu to wlasnie nasze spoleczenstwo skladalo hold wielkiemu Polakowi. A co dzisiaj robi to samo spoleczenstwo…?
Kopiec w Majówce lezy niemal na granicy trzech gmin: Mordy, Losice i Przesmyki. Formalnie nalezy jednak do tego ostatniego samorzadu. To niewatpliwie powód do dumy, ale jednoczesnie pewien klopot.
– Wprawdzie padaja rózne daty, ale z moich informacji wynika, ze kopiec w Majówce zostal przekazany
w maju 1936 roku – mówi wójt gminy Przesmyki, Andrzej Skolimowski. – Na uroczystosci byla m.in. córka marszalka Pilsudskiego. Przyszly tez cale rzesze okolicznych mieszkanców. Do dzis zyja tacy, którzy dobrze pamietaja tamte chwile. Dla nich dewastacja tablicy jest ciezkim przezyciem. Popiersie Józefa Pilsudskiego zostalo przykrecone do kamienia na szczycie kopca na wniosek kombatantów z Mordów. Bylo ono jednak znaczacym symbolem dla calego regionu. A teraz? Cóz, takie mamy spoleczenstwo… Kopiec znajduje sie na ogólnodostepnym, nawet nieogrodzonym, terenie. My tam biletów nie sprzedajemy. Nie jestesmy w stanie upilnowac tego historycznego miejsca.
Kontrowersje budzi takze samo otoczenie kopca. Jest ono bowiem zasmiecone. Wprawdzie znajduje sie w poblizu parkingu, tuz przy drodze wojewódzkiej, ale czy to wystarczajace usprawiedliwienie?
– To miejsce sprzatamy regularnie raz w miesiacu – zapewnia wójt A. Skolimowski. – Koszona jest trawa, zbierane nieczystosci. Ostatnio porzadkowalismy otoczenie kopca na poczatku sierpnia. Wtedy tez pracownicy poinformowali mnie o dewastacji pamiatkowej tablicy. To na prawde bardzo bolesne…