Gole Lazy – pozornie malutka wies w gminie Krzywda – licza tylko okolo piecdziesieciu domów. Wies nie jest tak gola, jak wskazywalaby na to jej nazwa. Jej prawie ze wspólny majatek to stary, nieczynny mlyn. Jest wszystkich i niczyj zarazem. Majatek poprzednich pokolen
podzielil i sklócil wies.
Mlyn zostal zbudowany przed wojna. Dobrze te czasy pamieta Halina Kajda, dzis juz staruszka. – Ten mlyn to byla krwawica mojego ojca, calej naszej rodziny. Kiedy go budowano, szly na niego wszystkie oszczednosci naszej rodziny. Odbieralismy sobie od ust – wspomina H. Kajda.
Bylo ich dwóch
Ojciec pani Haliny byl jednym z dwóch budowniczych i wlascicieli mlyna. Zbudowali go Piotr Siarkiewicz i Stanislaw Bialach. To byly dobre czasy, lata swietnosci mlyna. Karmil, dawal prace, byl najwartosciowszym majatkiem we wsi.
W latach piecdziesiatych zabralo go panstwo. Z tego czasu nie zostaly zadne dokumenty. Potem administrowala nim GS Huta Dabrowa, nastepnie GS Krzywda i koncu GS Wola Myslowska (do tej gminy kiedys nalezala ta wies).
GS dzierzawila obiekt prywatnemu przedsiebiorcy. Pod jego okiem mlyn dzialal sprawnie do roku 2000. Wtedy mial miejsce tragiczny wypadek: pracownik zostal wciagniety przez maszyny i zginal na miejscu. Mlyn zostal zamkniety.
Miejscowi wspominaja, ze wtedy jeszcze mlyn byl w dobrym stanie. Dzierzawca dbal o niego jak umial, latal dziury, naprawial sprzet. – Tragedia mlyna zaczela sie zaraz po jego zamknieciu. GS zostawila go tak jak stal, bez dodatkowych zabezpieczen, bez ubezpieczenia. Ludzie rozkradali i wynosili, co sie tylko dalo – mówia we wsi.
Gminnej Spóldzielni stary mlyn nie jest do niczego potrzebny. Dlatego prezes GS „SCh” z Woli Myslowskiej, administrujacy obiektem, przyjechal wiosna na spotkanie do wsi i zaproponowal, ze odda go spadkobiercom.
Dwaj byli wlasciciele nie zyja od kilkudziesieciu lat. We wsi mieszkaja ich potomkowie, glównie wnuki. Zyje tez córka jednego z nich Halina Kajda. Przekazala swoje pelnomocnictwa zieciowi Robertowi Moreniowi. – Zaczalem grzebac w papierach, zapoznalem sie z sytuacja i zlapalem sie za glowe. W archiwach spedzilem juz dobry tydzien i natrafilem na slady wszystkich mlynów w okolicy: z Siedlec, Krzywdy, Lukowa, Zelechowa, tylko o naszym sladu nie ma! – mówi Robert Moren.
Okazuje sie, ze nie tylko sa problemy z dotarciem do dokumentów. Sytuacja mlyna jest nieuregulowana. Przez lata administrowala nim GS w Woli Myslowskiej. To prezes Ryszard Pieniak zaproponowal prawowitym wlascicielom zwrot majatku. Tymczasem budynek stoi na osmioarowej dzialce nalezacej do GS w Krzywdzie. – Ja nie wiem zbyt wiele, ten mlyn byl nasz tylko przez chwile – mówi prezes GS Boleslaw Chudek.
– Prezesi GS-ów w Krzywdzie i Woli Myslowskiej zgodnie twierdza, ze nie maja nawet protokolu przekazania. Zostawili obiekt bez zabezpieczeni umyli rece. Ludzie rozniesli wszystko: walce, wagi, wyciagi, podajniki. Zostaly tylko mury, drewniane elementy, których zlodzieje nie mogli wyniesc, i wybite szyby – mówi Robert Moren.
Spadkobiercy R. Moren i H. Kajda chcieliby zmodernizowac obiekt, ale koszt bylby wiekszy niz budowa nowego mlyna. R. Moren twierdzi, ze jesli by ludzie nie wyniesli najcenniejszych urzadzen, wzglednie tanim kosztem mozna by zmodernizowac mlyn
i przywrócic do normalnej pracy.
O zwrot uprzejmie prosze
Zdesperowany R. Moren rozwiesil na drzewach we wsi ogloszenie, w którym poprosil mieszkanców wsi o zwrot zagrabionych czesci mlyna. Na odzew nie musial dlugo czekac. – Powrzucali jakies drobne urzadzenia przez wybite okno. Niestety tych wartosciowych czesci nie oddali – opowiada.
Robert Moren i Halina Kajda obecnie mieszkaja w Zelechowie i nie ukrywaja, ze maja zal do wsi, która rozgrabila majatek. Spadkobiercy Stanislawa Bialacha do dzis mieszkaja we wsi. Nie chca sie wypowiadac w tej sprawie, mówia, ze mlyn mlynem, a oni nadal beda mieszkac w Golych Lazach i zyc pomiedzy tymi ludzmi. Dlatego nie chca niczego robic. – Sprawa mlyna jest dla mnie zakonczona – slysze od spadkobiercy S. Bialacha, który nie godzi sie na podanie nazwiska; po chwili mówi mi, ze jako prawowity wlasciciel czesci prywatnego mlyna zabrania mi pisac na jego temat. R. Moren, wlasciciel praw do drugiej polowy, chce ze wzgledu na tesciowa zrobic porzadek z mlynem.
Spadkobiercy na razie nie przejeli mlyna. Mówia, ze zostal rozkradziony i nic z niego nie beda miec. Formalnie nadal jest on wlasnoscia GS. – Nam on nie jest potrzebny. Chetnie bysmy go oddali starym wlascicielom, ale to wydaje nam sie niemozliwe. Sa tak sklóceni, ze chyba nigdy nie dojda do porozumienia. Tam polowa wsi to spadkobiercy z prawami do polowy mlyna, potomkowie jednego z dwóch wlascicieli. Nawet nie da sie dojsc, ilu jest tych spadkobierców we wsi – stwierdza prezes GS w Woli Myslowskiej, R. Pieniak.
Spadkobiercy wina za ten stan rzeczy obarczaja oba GS-y: – Narobili balaganu, nie ma zadnych dokumentów, niczego nie da sie dojsc.W dodatku nie zadbali o mlyni pozwolili, zeby to nam rozkradli – mówia zainteresowani zwrotem majatku.
Ryszard Pieniak nie widzi tu swojej winy: – Jak to, przeciez zamknelismy obiekt. Mialem tam postawic policje, zeby tego pilnowala?- odpiera ataki prezes.
Tymczasem wies jest sklócona. Niezadowoleni z planów modernizacji przygotowywanych przez Roberta Morenia nie chca poruszac tematu. Inni sa za zalatwieniem sprawy i skierowaniem do sadu wniosku o ustalenie spadkobiercy, który móglby wreszcie zrobic porzadek z mlynem.
