Drogi do wolności

Czym był Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) w drodze polskiego narodu do odzyskania wolności i niepodległości oraz jak są przestrzegane prawa człowieka na świecie – o tym mówiono w miniony piątek w Siedlcach na konferencji, którą zorganizowała Fundacja Gazety Podlaskiej im. T. Kłopotowskiego i Stowarzyszenie Wolnego Słowa.

Teatr Tańca Alternatywnego Luz – fragmenty spektaklu "Dziwny jest ten świat"
 

Patrycja Kaczmarska (córka Jacka Kaczmarskiego) – Mury

Konferencję otworzyli: prezes Fundacji Gazety Podlaskiej, Tomasz Olko i prezes Stowarzyszenia Wolnego Słowa, Mirosław Chojecki. Zebrani minutą ciszy uczcili pamięć ks. Jerzego Popiełuszki, ktorego 23 lata temu zamordowali oprawcy z SB. Specjalne listy do uczestników konferencji skierowali: premier Jarosław Kaczyński (pismo odczytał poseł Krzysztof Tchórzewski) i prezydent Siedlec Wojciech Kudelski (list przeczytał sekretarz UM, Sławomir Marchel).

Pierwsza część konferencji poświęcona ROPCiO odbyła się w sali siedleckiego CKiS. W wygodnych fotelach sali CKiS zasiedli działacze siedleckiej opozycji niepodległościowej, jak również młodzież z siedleckich szkół średnich. Dla młodych ludzi była to prawdziwa lekcja historii. – ROPCiO był jednym z przedsięwzięć w długim łańcuchu zdarzeń w  upominaniu się o wolne
i niepodległe państwo – powiedział na wstępie swojego wystąpienia jeden z założycieli Ruchu, Andrzej Czuma. Zwracając się do młodych ludzi A. Czuma stwierdził: – Demokracja i niepodległość nie jest nam dana raz na zawsze. Trzeba się o nią stale upominać.
Krótką historię ROPCiO przedstawił historyk Instytutu Pamięci Narodowej, Grzegorz Waligóra. Uzupełnieniem słów przedstawiciela IPN była projekcja filmu o ROPCiO zrealizowana przez Media Kontakt.

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela powstał w marcu 1977 roku. Stanowił próbę jawnego, nastawionego na masowe działanie w skali całego kraju ruchu obywatelskiego. Organizacja nie posiadała sktruktur, formalnego członkostwa ani władz. O uczestnictwie w Ruchu decydowało samookreślenie danej osoby. Jedynym elementem nadającym ROPCiO formę organizacyjną byli rzecznicy, którymi wybrano Andrzeja Czumę i Leszka Moczulskiego. Ruch wydawał pisma, m.in. „Opinię”, „Opinię Krakowską”, „Bratniaka”, „Gospodarza” (pismo skierowane do mieszkańców wsi). 

Najbardziej spektakularną akcją ROPCiO było zbieranie podpisów (1977 rok) pod wnioskiem wzywającym Radę Państwa PRL do ogłoszenia w Dzienniku Ustaw „Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka”, które ratyfikowała Polska. Rozpoznawalną formą aktywaności Ruchu były manifestacje patriotyczne organizowane dla upamiętnienia ważnych wydarzeń z historii Polski. Dynamiczny rozwój ROPCiO załamał się nieoczekiwanie w 1978 roku na skutek waśni i sporów wewnątrz organizacji. Wówczas z ruchu odszedł Leszek Moczulski, który we wrześniu 1979 roku założył Konfederację Polski Niepodległej. 

Zasadniczy człon Ruchu skupił się wokół Andrzeja Czumy. Wydarzenia sierpnia 1980 roku i powstanie Solidarności sprawiły, że niezależny związek przejął większość celów, jakie stawiał sobie ROPCiO. Po 13 grudnia 1981 roku działalność organizacji zanikła.
W ROPCiO aktywnie działali również siedlczanie, m.in. Zygmunt Goławski z synami, Stanisław Karpik i Cezary Kaźmierczak. To osoby, których nazwiska na trwałe wpisały się w historię siedleckiej opozycji niepodległościowej.
Druga część konferencji, którą poświęcono łamaniu praw człowieka i obywatela na świecie odbyła się w sali Biblioteki Głównej Akademii Podlaskiej. Uczestniczyli w niej, oprócz działaczy opozycji niepodległościowej, studenci AP.

Prezes Stowarzyszenia Wolnego Słowa, Mirosław Chojecki, który w latach PRL organizował sieć drukarni i kolportażu wydawnictw niezależnych, zwrócił uwagę, że w polskiej drodze do wolności i niepodległości bardzo ważną rolę odegrało wolne słowo (w latach 80. w Polsce ukazywało się ponad 2700 niezależnych czasopism). Przechodząc do głównego tematu konferencji stwierdził, że są na świecie miejsca, gdzie ludzie czekają na pomoc i wsparcie osób z wolnego świata, tak jak Polacy w stanie wojennym czekali na pomoc  i ja otrzymywali – z Zachodu. – Mamy dług, który teraz możemy spłacić niosąc pomoc prześladowanym w takich krajach, jak: Kuba, Wietnam, Białoruś czy Chiny – stwierdził M. Chojecki.

  O sytuacji w Czeczenii mówił Adam Borowski, konsul honorowy Czeczenii w Polsce: – Rosjanie w tym kraju, który odcięli od reszty świata, czują się bezkarni. Mordują, gwałcą, a świat milczy, bo potrzebuje rosyjskich surowców energetycznych – mówił A. Borowski. – To milczenie trzeba przerwać i zacząć izolować Rosję na arenie międzynarodowej, choćby ceny ropy miały wzrosnąć. Jeśli tak się nie stanie, naród czeczeński może zniknąć.

O trudnej sytuacji działaczy opozycji w Kazachstanie mówiła przedstawicielka tego kraju, Balli Marzec. Kazachstanem niepodzielnie rządzi prezydent Nazarbajew z rodziną. Skupił on w swoim ręku całą władzę i bogactwa. – W naszym kraju opozycja jest prześladowana, a jej przywódcy zabijani. Kiedyś Kazachowie pomagali Polakom, których na nasze ziemie deportował Stalin, teraz wy pomóżcie nam. Upominajcie się o nas – apelowała B. Marzec.

Ostatnią odsłoną siedleckiej konferencji był wieczorny koncert w sali CKiS. Teatr Tańca Alternatywnego LUZ, który prowadzi Joanna Woszczyńska, zaprezentował wzruszający spektakl „Dziwny jest ten świat” pokazujący w poetyckiej metaforze polską drogę od zniewolenia do wolności i niepodległości. Drugim, równie ważnym akordem tego wieczoru był recital Patrycji Kaczmarskiej, córki Jacka Kaczmarskiego. Pani Patrycja przypomniała znane i mniej znane utwory swojego zmarłego ojca. Piękny, subtelny głos Patrycji sprawił, że publiczność mogła na nowo poczuć siłę i aktualne nadal przesłanie poezji legendarnego barda Solidarności.