18 marca Izraelski instytut Yad Vashem przyznał w polskim Sejmie kolejnym 13 Polakom medale Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W odznaczonej trzynastce są Genowefa i Aleksander Górzyńscy z małej wioski niedaleko Siedlec oraz Jadwiga Gawrych z okolic Mińska Mazowieckiego.
Genowefa i Aleksander Górzyńscy przyjęli do swojego domu błąkającą się po okolicy 10-letnią Leę Grunblatt. Dziewczynka traktowała ich jak rodziców. Długo po wojnie utrzymywali bliski i serdeczny kontakt.
Mieszkaliśmy w leśniczówce niedaleko Mińska Mazowieckiego. Wielu Żydów szukało schronienia w lesie, kilku trafiło do naszego domu, gdzie rodzice serdecznie ich przyjmowali. Pewnego wieczora dom został zaatakowany przez gestapo. Nam – dzieciom i matce – udało się uciec, ojciec zginął kilka dni później – opowiadała Jadwiga Gawrych.
Jadwiga Gawrych otrzymała medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata oraz honorowe obywatelstwo Izraela. 18 marca przypadła 65. rocznica śmierci jej ojca, który został zamordowany przez gestapo za ukrywanie grupki Żydów.
Na ceremonii była obecna także Fryde Aronson – jedna z grupki Żydów uratowanych przez rodzinę Gawrychów.
Odznaczenia wręczał ambasador Izraela w Polsce, David Peleg. Słowo bohater to za mało, żeby opisać postawę tych ludzi. Uratowaliście nie tylko żydowskie życie, ale i duszę całego żydowskiego narodu – powiedział podczas uroczystości Michael Schudrich, naczelny rabin Polski.
Odznaczenie Sprawiedliwy wśród Narodów Świata zostało ustanowione w 1963 roku, przez Instytut Yad Vashem w Izraelu, dla uczczenia nie-Żydów, którzy ryzykowali swoje życie, aby ratować Żydów z holokaustu.
Liczba wniosków o przyznanie tytułu wynosi około 600 rocznie, z czego około 20 proc. jest odrzucanych. Osoby, które zostały Sprawiedliwym wśród Narodów Świata, musiały spełnić następujące kryteria:
- Uratowany musi być Żydem, a tym, który ocalił mu życie, musi być nie-Żyd.
- Z uratowaniem życia nie mogła się wiązać jakakolwiek rekompensata dla wybawcy.
- Pospieszenie na ratunek musiało wiązać się z jakimś ryzykiem dla życia lub wolności wybawcy.
Spośród ponad 20 tys. uhonorowanych medalem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata (stan na 1 stycznia 2007) ponad 1/4 stanowią Polacy.
Termin Sprawiedliwy wśród Narodów Świata pierwotnie oznaczał w żydowskiej tradycji osoby pochodzenia nie-żydowskiego, które były dobrymi, bogobojnymi ludźmi. (Ana)
