Odkad zaczeto informowac, ze azbest jest substancja szkodliwa dla zdrowia, nikt nie chcial stosowac materialów zawierajacych jego domieszki. Tymczasem w Lukowskiej Spóldzielni Mieszkaniowej na poczatku lat 90. plyty cementowo-azbestowe wykorzystano do pokrycia elewacji kilkudziesieciu bloków mieszkaniowych.
Azbest w jezyku starozytnych Greków znaczy „niewygasajacy”. Z azbestu wyrabiano knoty do lamp oliwnych. Dzisiaj azbest to niewygasajace zródlo klopotów.
Serpentyny i amfibole
Azbest to nazwa handlowa szesciu mineralów wlóknistych z grupy serpentynów i amfiboli. Chodzi o chryzotyl (azbest bialy), krokidolit (azbest niebieski), amosyt (azbest brazowy, niespotykany w wyrobach produkcji polskiej), termolit, aktynolit i antofilit. Mineraly te zle przewodza prad elektryczny i sa odporne na czynniki chemiczne, scieranie i wysoka temperature. Wyroby z azbestu sa dobrymi izolatorami. Z jego dodatkami produkowano sznury uszczelniajace, tkaniny i farby ogniotrwale, okladziny cierne szczek hamulcowych, materialy budowlane, a takze asfalt itp.
Okazalo sie jednak, ze azbest to cichy morderca, gdyz wlóknisty pyl azbestowy ma wlasciwosci rakotwórcze. Nowotwory (azbestoze, raka pluc i miedzybloniaka) wywoluja wlókna, które dostaja sie do organizmu i nie ulegaja rozpuszczeniu w plynach fizjologicznych. Najgrozniejszy jest krokidolit, który w odróznieniu od pozostalych mineralów nie ulega prawie zadnym zmianom w organizmach. Azbest jest niebezpieczny dla zdrowia, gdy kruszy sie i pyli.
Utylizacja na niby
W kazdym kraju stosuje sie inne normy zanieczyszczenia powietrza pylem azbestowym. Z informacji uzyskanych w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie wynika, ze w Polsce najwyzsze dopuszczalne stezenie dla pylów zawierajacych chryzotyl i inne wlókna, z wylaczeniem krokidolitu, wynosi 1 mg/m3 (0,2 wl/cm3), a dla pylów zawierajacych krokidolit – 0,5 mg/m3 (0,2 wl/cm3).
W 1996 roku minister zdrowia i opieki spolecznej wydal rozporzadzenie, w którym za rakotwórcze uznano wszystkie gatunki azbestu. Fakt ten tez w 1997 r. ustawa sejmowa potwierdzili parlamentarzysci. Wprowadzone wówczas przepisy znacznie ograniczyly import i produkcje wyrobów azbestowych. Wprowadzono program opieki nad poszkodowanymi pracujacymi przy azbescie, a takze zobowiazano odpowiednie sluzby i wlascicieli oraz administratorów budynków mieszkalnych do likwidacji i utylizacji wyrobów budowlanych z dodatkami azbestu.
W trzy lata po wejsciu w zycie nowych przepisów inspektorzy Najwyzszej Izby Kontroli sprawdzili przestrzeganie zasad postepowania. Okazalo sie, ze wiele instytucji, nawet takich jak ministerstwa czy lokalne samorzady oraz administratorzy i firmy budowlane lekcewaza ustawe.
Morderca czyha w blokowiskach
Na szkodliwe dzialanie azbestu narazeni sa ci, którzy mieszkaja w blokach na osiedlach budowanych w latach 60. i 70. Na najwieksze zagrozenia narazeni sa mieszkancy budynków, których elewacje wykonane sa z plyt azbestowo-cementowych. Zewnetrzne elementy budynku narazone sa na erozje spowodowana warunkami atmosferycznymi, jak deszcz, mróz, wiatr. Niektórzy specjalisci przekonuja, ze wokól takich budynków unosi sie chmura smiercionosnych wlókien.
– W zasobach naszej spóldzielni, na os. Chacinskiego mamy 16 bloków z elewacja z plyt zawierajacych azbest, na os. Unitów Podlaskich 16 i kilka na os. Klimeckiego. Na os. Sienkiewicza w mieszkaniach sa miedzyokienne filarki z materialów, które zawieraja te substancje. Budynki na Spokojnej sa wolne od azbestu – informuje Maria Sierociuk, wiceprezes Zarzadu Lukowskiej Spóldzielni Mieszkaniowej. – Pod koniec lat 80. spóldzielnia otrzymywala od wojewody siedleckiego dotacje na docieplenia bloków mieszkalnych. W tamtych czasach nie bylo dobrych materialów budowlanych. Bralismy, co dawano i darowanemu koniowi nie zagladalismy w zeby.
Teraz mamy coraz wieksze klopoty, ale jeszcze nie musimy zmieniac elewacji. Wystarczy, ze bedziemy dbac o to, by elementy cementowo-azbestowe byly pomalowane.
Z dalszych informacji pani wiceprezes wynika, ze koszty demontazu elementów azbestowych beda ogromne. Za metr kwadratowy elewacji trzeba placic okolo 50-60 zl. Spóldzielni nie stac obecnie na taka inwestycje.
Nie czysccie azbestu!
Na zdjecie plyt cementowo- -azbestowych zdecydowal sie natomiast Zarzad Wspólnoty Mieszkaniowej w Lukowie przy ul. Nowopijarskiej. Wspólnocie bylo latwiej, bo dysponuje tylko jednym budynkiem. Za zdjecie 5 ton plyt z dwóch szczytowych scian zaplacono 14 tys. zl.
– Wcale tak latwo nie bylo, bo trudno dyskutuje sie z ludzmi, gdy musza siegnac do kieszeni po pieniadze. Ale przekonalismy opornych, ze przy okazji zdejmowania azbestu wykonamy docieplenie scian i wszyscy zaoszczedza na ogrzewaniu – powiedzial Tomasz Celinski, prezes wspólnoty, która, jak dotychczas, jako jedyna w miescie, definitywnie rozprawila sie z azbestem na elewacji bloku. – Udalo mi sie wynegocjowac rabat w zamian za umieszczenie reklamy dystrybutora materialów budowlanych na nowej elewacji bloku. Zapowiadano kiedys dotacje z Unii Europejskiej dla tych, którzy likwiduja materialy azbestowe. Wydzwanialem do róznych urzedów, ale nawet w ministerstwach niczego nie wiedziano – zakonczyl rozmowe T. Celinski.
Grzegorz Swierczewski, naczelnik Wydzialu Rolnictwa, Lesnictwa i Ochrony Srodowiska Starostwa Powiatowego w Lukowie, poinformowal, ze wszystkie materialy zawierajace domieszki azbestu musza byc usuniete do 2032 roku. – Przepisy okreslaja, ze za zagospodarowanie materialów z azbestem odpowiadaja wlasciciele lub zarzadcy budynków. Raz na 5 lat powinni wykonac „Ocene stanu i mozliwosci bezpiecznego uzytkowania”. Takie opracowania nalezy powtarzac co roku, gdy odnotowuje sie uszkodzenia materialów azbestowych. Dokumenty te trafiaja do Panstwowej Inspekcji Nadzoru Budowlanego – mówi G. Swierczewski.
Doktor Andrzej Obminski z Instytutu Techniki Budowlanej z Warszawy jest zdania, ze wyroby zawierajace azbest nie sa automatycznie zagrozeniem dla mieszkanców, wiec nie powinny byc bezwzglednie usuwane. Jezeli powierzchnia plyt nadaje sie do malowania bez uprzedniego oczyszczania (czyszczenie uwalnia do atmosfery niewyobrazalne ilosci wlókien azbestowych), mozna zabezpieczyc je farbami i impregnatami. – W Polsce istnieje zakaz impregnacji i pozostawienia wyrobów azbestowych wewnatrz budowli – informuje dr A. Obminski. Przewaznie plyty sa jednak popekane, z luszczaca sie farba. Trzeba je wówczas zdemontowac. Prace te moga wykonywac jedynie specjalnie przeszkolone i wyposazone firmy budowlane. Utylizacja odpadów musi odbywac sie pod scisla kontrola. Spotykana na wsi praktyka demontowania przez wlascicieli budynków sposobem gospodarczym azbestowo-cementowych pokryc dachowych czy elewacji jest niedopuszczalna.
Azbestowe województwa
W Starostwie Powiatowym w Lukowie zapoznano mnie z dokumentem zawierajacym kolorowa mapke. Powstala na podstawie meldunków opracowywanych kilka miesiecy temu przez wójtów i burmistrzów. Kolorem czerwonym zaznaczono na niej obszary województwa lubelskiego i mazowieckiego. – To tereny, gdzie nagromadzono powyzej 2 mln ton materialów zawierajacych azbest – zakonczyl G. Swierczewski.
“;0”