Stalo sie juz tradycja wykopalisk archeologicznych w Jartyporach, ze najciekawsze znaleziska trafiaja sie tam ostatniego dnia. Nie inaczej bylo w tym roku. Tuz przed planowanym zakonczeniem prac na starozytnym cmentarzysku archeolodzy natrafili na niezwykle rzadkie znalezisko – szklany rzymski pucharek sprzed ponad póltora tysiaca lat.
– W tym roku kontynuowalismy prace w pólnocnej czesci stanowiska, w miejscu, gdzie groby sa najbardziej narazone na zniszczenie – opowiada kierownik wykopalisk, Jacek Andrzejowski z Panstwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. – Odkrylismy ponad trzydziesci grobów zarówno szkieletowych, jak i cialopalnych. Wszystkie one pochodza z okresu póznorzymskiego, czyli od konca II do polowy IV wieku n.e.
Z odkrytych przez archeologów grobów najciekawsze okazaly sie dwa pochówki. Ludy gockie, które w pierwszych wiekach naszej ery zamieszkiwaly tereny obecnej Polski, chowaly swoich zmarlych, ukladajac ich glowa na pólnoc. W jednym z grobów odkrytych w czasie tegorocznych prac w Jartyporach z nieznanych powodów odstapiono od tego zwyczaju. Zmarla, wyposazenie grobu wskazuje, ze byla to kobieta, polozono glowa na poludnie. W poblizu jej glowy ustawiono gliniane naczynia, które, niestety, nie zachowaly sie w dobrym stanie.
Archeolodzy znalezli za to: ciezka zapinke z brazu, srebrny wisiorek w ksztalcie wiaderka (tzw. wisiorek wiaderkowaty) oraz toczony duzy paciorek bursztynowy. Na samym dnie w nogach zmarlej lezalo najcenniejsze znalezisko – maly zielony szklany pucharek, zdobiony nitkami z nakladanego szkla.
– Rzadkoscia jest to, ze pucharek nie jest pekniety. Bardzo piekny. Po konserwacji bedzie niewatpliwie ozdoba ekspozycji – opowiada Jacek Andrzejowski. Pucharek ma ok. 8 cm wysokosci i 5 cm srednicy.
– Wyglada jak zminiaturyzowana szklanica do piwa – opisuje archeolog. Pucharek powstal w warsztacie, dzialajacym na terenie Cesarstwa Rzymskiego. Gdzie dokladnie? Tego na razie nie wiadomo.
W innym grobie wsród szklanych paciorków odkryto kolejny bardzo interesujacy przedmiot – wisiorek w ksztalcie krazka o srednicy kilku centymetrów, wyciety ze scianki naczynia zwanego terra sigillata.
– Takie gliniane naczynia wykonywano w dosc specyficzny sposób, odciskano je bowiem w formie. Byly one bardzo cenione przez barbarzynców i masowo wywozone z Cesarstwa Rzymskiego. Na terenie kultur gockich sa one dosyc rzadkie. A takie wisiorki naleza juz do zupelnych wyjatków – mówi Jacek Andrzejowski. – Amulet jest moze niepozorny, maly, ale rzadko spotykany – dodaje.
Wykopaliska w Jartyporach rozpoczal on w 1998 r. Od tamtego czasu co roku na kilka tygodni powraca z ekipa archeologów do piaskowni na skraju lasu.
– Zdecydowanie potwierdzaja sie moje wczesniejsze przypuszczenia, ze nekropola w Jartyporach mogla byc jedna z najwiekszych, jesli nie najwieksza znana nam nekropola na Mazowszu i Podlasiu – mówi Jacek Andrzejowski.
Niestety, znaczna czesc cmentarzyska sprzed kilkunastu wieków zostala zniszczona przez wybieranie piasku. Archeolodzy spodziewaja sie, ze w Jartyporach znajda jeszcze co najmniej dwa razy wiecej grobów, niz odkryto do tej pory.
