Ekstaza ekscytuje…

Ile warta jest „Ekstaza sw. Franciszka”, jedyny w Polsce obraz El Greca, który po 40 latach od odkrycia zostal nareszcie pokazany w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach? W latach 60. jeden z obrazów z serii franciszkanskiej osiagnal cene 2 mln USD. Na taka tez kwote ubezpieczone zostalo znajdujace sie w Siedlcach plótno. Przypuszcza sie, ze gdyby obraz zostal wystawiony na sprzedaz, osiagnalby znacznie wyzsza cene, ponad 3 mln USD. Przy takiej liczbie zer trudno utrzymac emocje na wodzy…
Szum w mediach, który 15 pazdziernika towarzyszyl uroczystemu odslonieciu obrazu, przypomnial wiernym parafii w Kosowie Lackim o „ich” El Grecu. Na usta wrócily nie tylko legendy i opowiesci o tym, w jaki sposób obraz trafil na plebanie w Kosowie.
Ozyly tez wspomnienia. Starsi mieszkancy doskonale pamietaja czasy, gdy slynny obraz wisial u ksiedza proboszcza w gabinecie, zas pózniej – w holu, gdzie obecnie jest pokój stolowy. W wielu domach przechowuje sie – jako cenne pamiatki – wycinki z gazet z 1967 roku, kiedy Kosów byl na ustach calej Polski. W rodzinnych albumach trzymane sa zdjecia, jakie robiono sobie na tle plótna El Greca, przy okazji wizyt u ksiedza proboszcza, Wladyslawa Stepnia.
Osoby, które bywaly u proboszcza, przyjaznily sie z nim, uwazaja, ze jego wola do konca bylo, aby obraz pozostal w kosowskiej parafii.
– Bylismy dumni, ze w naszym malym Kosowie Lackim odkryto dzielo, o którym marza swiatowe muzea. Listy wysylane do znajomych opatrywalam podpisem: „Z Kosowa Lackiego, gdzie znaleziono obraz El Greca” – ozywia sie starsza pani.
– Bylo mi bardzo przykro, ze w licznych migawkach telewizyjnych, w przytaczanych wypowiedziach przedstawicieli kurii biskupiej, tak malo bylo mowy o Kosowie Lackim, o ksiedzu Wl. Stepniu, dzieki któremu obraz pozostal na Podlasiu. Doprawdy czuje wielki niesmak. Malo! Jestem wrecz oburzona… – dodaje mieszkanka Kosowa Lackiego, która pragnela pozostac anonimowa.
Od odkrycia obrazu w 1964 roku „Ekstaza sw. Franciszka” przez blisko cztery lata wisiala na plebani. Ksiadz Wl. Stepien skutecznie opieral sie prosbom panstwowych sluzb konserwatorskich, które chcialy wziac obraz do renowacji. Proboszcz cieszyl sie duzym uznaniem wsród wiernych. Byc moze to wlasnie on zaszczepil w ludziach przeswiadczenie, ze jest to kosowski obraz, wlasnosc parafii. Niektórzy slyszeli o testamencie, który proboszcz mial spisac na kilkanascie tygodni przed smiercia…
Najstarsi mieszkancy dobrze pamietaja, ze obraz zabrano z Kosowa zaraz po smierci proboszcza. Ulica komentowala to wówczas z duzym niesmakiem i oburzeniem.
Pazdziernikowa gala, jaka towarzyszyla wystawieniu obrazu w Siedlcach, obudzila w Kosowie poczucie krzywdy i potrzebe wyjasnienia zarówno okolicznosci przejecia obrazu przez dostojników koscielnych z siedleckiej kurii biskupiej, jak równiez tego, do kogo nalezy prawo wlasnosci…
Na uroczystosci odsloniecia obrazu w Siedlcach nie bylo ani biskupa drohiczynskiego, Antoniego Dydycza, ani ksiedza proboszcza kosowskiej parafii, Stanislawa Kurka. Nie trzeba tegiej glowy, aby domyslic sie, ze wladze powolanej w 1991 roku diecezji drohiczynskiej, w której sklad weszla parafia w Kosowie Lackim, nie sankcjonuja tego, iz cenny obraz jest w posiadaniu siedleckiej kurii.
Wierni z Kosowa uwazaja, ze obraz powinien wrócic do ich parafii. Niektórzy z gniewem mówia ostro: Kosów zostal okradziony!!!
Biskup drohiczynski, obecny zwierzchnik parafii w Kosowie, nie kryje przed dziennikarzami, ze upomina sie o zwrot „Ekstazy sw. Franciszka”. W ostatnim wydaniu tygodnik „Wprost” pisze, iz biskup A. Dydycz uwaza, ze obraz jest wlasnoscia kosowskiej parafii, a do Siedlec zostal jedynie wypozyczony. Wspomina, ze regularnie, co siedem lat upominal sie o zwrot obrazu, ale jego pisma pozostawaly bez odpowiedzi.
Proboszcz z Kosowa, Stanislaw Kurek, zapytany przeze mnie, czy wybiera sie, aby zobaczyc obraz w siedleckim Muzeum Diecezjalnym, przeczaco kreci glowa. Nie chce tez komentowac, czyja wlasnoscia jest obraz El Greca. Gdy stoje juz w drzwiach wyjsciowych, rzuca tylko pytanie: Czy siedlecka kuria posiada dokument, który swiadczylby, ze jest ona wlascicielem obrazu?
Wyraz ksiezowskiej twarzy wyraznie sugeruje, ze jest to mocno watpliwe…
Moja rozmowa z ksiedzem Henrykiem Drozdem, dyrektorem Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach nie trwa dlugo. Gdy lekko dotykam pretensji zglaszanych przez mieszkanców Kosowa Lackiego, stawia sprawe krótko: – W tej kwestii musze porozumiec sie z biskupem Zbigniewem Kiernikowskim.

Do kogo nalezy cenny obraz El Greca? Czyzby siedlecka kuria nie chciala uszanowac prawa wlasnosci, które posiadac moze kosowska parafia?
Udalo nam sie dotrzec do osób, które byly swiadkami przekazania cennego plótna w rece dostojnika siedleckiej kurii. Byl nim biskup Waclaw Skomorucha. Przyjechal po obraz VW Golfem, ale El Greco nie miescil sie do samochodu. „Ekstaze” zawiózl Syrena jeden z wikarych. W Siedlcach obraz mial byc bezpieczny i chroniony. Nie bylo jednak mowy, ze nie wróci do Kosowa…
Za tydzien w „TS” opowiemy kosowska historie obrazu El Greca. Przytoczymy wspomnienia tych, którzy znaja prawde o tym, jak obraz trafil do siedleckiej kurii… Historia tego dziela obfituje w tajemnice. Czy te z lutego 1968 roku zechce poznac biskup siedlecki, Zb. Kiernikowski?