Samorzadowe dlugi

Jesli wierzyc bankom, nic tak nas nie uszczesliwi jak kredyt. Oczywiscie korzystnie oprocentowany. Jedni za wszelka cene unikaja dlugów – przeciez w koncu zawsze trzeba zwrócic wiecej pieniedzy niz sie pozyczylo. Inni bez kredytu nie wyobrazaja sobie zycia, nie chca czekac i nie przejmuja sie odsetkami.
Kiedy na poczatku lat 80. podliczono gierkowskie dlugi, okazalo sie, ze kazdy Polak, od oseska do emeryta, winien jest zachodnim bankierom dobrze ponad pól tysiaca dolarów.
W czasach, gdy pensja, przeliczona po oficjalnym kursie, stanowila równowartosc kilku lub kilkunastu USD, suma ta wydawala sie zawrotna. Obecne zadluzenie Polski jest kilka razy wieksze, ale o palpitacje serca nikogo to juz nie przyprawia. Jakie naprawde mamy zadluzenie, wie minister finansów. Gierkowskie dlugi jeszcze dlugo bedziemy splacac,
podobnie jak te, które wzielismy w ostatnich latach.
Kto nas zadluza?
Zwykle wiemy, a przynajmniej powinnismy wiedziec, na ile sami, jako konsumenci, jestesmy winni bankom. Ale nasze osobiste zadluzenie nie jest jedynym, jakie na nas ciazy. Zadluzaja nas równiez rzad oraz samorzady – wojewódzkie, powiatowe i gminne.
Mozna powiedziec, ze im nizszy szczebel samorzadu – tym wyzsze zadluzenie. Najmniej pieniedzy na wlasne potrzeby pozyczaja województwa, troche wiecej – powiaty, najwiecej zadluzaja sie gminy, a zwlaszcza miasta. Dlugi splacaja z naszych kieszeni. I nic dziwnego – wszystkie samorzady utrzymuja sie przeciez z podatków.
Zreszta nie kazdy kredyt, nawet duzy, jest zly. Madrze wykorzystany moze przeciez sluzyc rozwojowi, stac sie zródlem przyszlych zysków lub oszczednosci. Ale moze tez byc petla zaciskajaca sie na szyi dluznika.
Gminy Mazowsza
Samorzady lokalne na Mazowszu sa raczej gospodarne. Przecietne zadluzenie gmin w województwie mazowieckim w przeliczeniu na jednego mieszkanca wynosi 238,2 zl. Srednia krajowa jest nieco wyzsza – 261,4 zl. Najbardziej zadluzaja sie gminy na Dolnym Slasku (srednia 378,2 zl) i w Zachodniopomorskim (357,7 zl). Najmniej skore do zadluzania sa samorzady lokalne Lubelszczyzny (srednia 171,8 zl na mieszkanca) i województwa swietokrzyskiego – 198 zl. (Wszystkie dane na koniec 2003 r.)
Nasze powiaty
W przeliczeniu na 1 mieszkanca przecietny powiat na koniec 2003 r. zadluzony byl na 48,4 zl. W porównaniu do zadluzenia gmin, mozna powiedziec, ze to nieduzo. Wiekszosc powiatów z naszego terenu nawet nie zblizyla sie do tej sredniej. Zadluzenie powiatu wynosi zwykle kilkanascie zlotych. W powiecie lukowskim wynosi 28,8 zl na jednego mieszkanca. Na tej liscie jest jeden wyjatek – powiat wegrowski. Zadluzenie tej jednostki na koniec 2003 r. wynioslo prawie 9,7 mln zl i bylo wieksze niz suma zobowiazan pozostalych 6 powiatów na naszym terenie (patrz zestawienie). W przeliczeniu na jednego mieszkanca powiat wegrowski zadluzyl sie na 140,4 zl.
Wedlug rankingu samorzadowego pisma „Wspólnota” powiat wegrowski jest na 15 miejscu w Polsce pod wzgledem zadluzenia jako procenta dochodów. Wskaznik ten wynosi prawie 33 proc. Na Mazowszu tylko powiaty zyrardowski i sochaczewski sa w wiekszym stopniu zadluzone.
Siedlce w czolówce
65 miast na prawach powiatu (czyli bedacych zarazem gmina i powiatem) zaciaga dlugi zarówno na sfinansowanie zadan powiatowych, jak i gminnych. Srednie zadluzenie na 1 mieszkanca w miastach na prawach powiatu wynosi 681,2 zl.
Miast na prawach powiatu, które w przeliczeniu na 1 mieszkanca zadluzyly sie na wiecej niz 1000 zl jest w Polsce zaledwie kilka: Swinoujscie (1083,7 zl), Gdansk (1134,1 zl), Warszawa – 1071 zl, Kraków – 1201,2, Torun – 1046,9 zl, Wroclaw – 1308,6 zl. Sa to w wiekszosci metropolie o bardzo duzych budzetach. Do grona najbardziej zadluzonych naleza tez Siedlce, których zadluzenie na koniec 2003 r. wynioslo 1033,3 zl. Aby calkowicie splacic miejskie dlugi, kazdy siedlczanin musialby wylozyc z wlasnej kieszeni ponad 1000 zl.
Miasta na prawach powiatu podobnej wielkosci co Siedlce oraz inne miasta mazowieckie na prawach powiatu okazaly sie mniej skore do zaciagania dlugów (patrz zestawienie).
Swinoujscie jest co prawda miastem prawie o polowe mniejszym od Siedlec, w stosunku do liczby ludnosci ma jednak wieksze dochody. Struktura jego zadluzenia jest wiec znacznie korzystniejsza.
W stosunku do swoich dochodów Siedlce sa zadluzone na 52,3 proc. swoich dochodów, Swinoujscie – na 38,8 proc.
I województwa tez
Samorzad Województwa Mazowieckiego nie jest skory do zaciagania zobowiazan. Najwieksze województwo wydaje co prawda wiecej niz ma dochodów, jesli jednak zadluzenie podzieli sie przez ponad 5 mln Mazowszan, okaze sie, ze na statystycznego mieszkanca przypada tylko 5,4 zl. Zupelnie inaczej jest na Lubelszczyznie, gdzie zadluzenie w przeliczeniu na mieszkanca jest prawie siedmiokrotnie wyzsze – 35,9 zl. Sredni poziom zadluzenia samorzadowych województw to 16,8 zl na mieszkanca.