Korepetycje – plaga czy nieoceniona pomoc dla uczniów. Zjawisko dobre czy zle? Niewatpliwie znane od czasów istnienia szkól. Kiedys pomoc w nauce byla oparta na zyczliwosci kolezanek i kolegów. Jeszcze 10-15 lat temu ktos, kto korzystal z platnych korepetycji, nie mówil
o tym wszem i wobec. Po prostu wstydzil sie, ze nie jest w stanie, tak jak jego koledzy, samodzielnie przyswoic wiedzy przekazywanej na lekcjach.
Teraz chodzenie na „korki” stalo sie wrecz modne – mowa tu glównie o jezykach obcych, ale nie tylko. Nieoceniona okazuje sie pomoc z jezyka polskiego, matematyki, chemii, biologii, fizyki, a takze z wszystkich innych przedmiotów. Teraz ktos, kto nie chodzi na korepetycje, jest w klasie niemal dziwolagiem. Moze to równiez swiadczyc o tym, ze jest za biedny, by zaplacic za prywatne lekcje.
Problem dotyczy glównie szkól srednich, ale i gimnazjów. Uczniowie szkól zawodowych mysla o zdobyciu konkretnej wiedzy, która w przyszlosci pomoze im wykonywac zawód, a nie o polepszaniu swoich stopni. Z drugiej strony uczniowie, którzy chca w przyszlosci zostac lekarzami czy prawnikami rzadko korzystaja z korepetycji w swoim miescie. To juz nie wystarcza. Na doksztalcanie trzeba jezdzic do Warszawy czy Lublina. I nie sa to korepetycje u „zwyklych” nauczycieli, a ale nierzadko u wykladowców z uczelni, na które chca sie dostac. A cena tego jest naprawde wysoka i odczuwaja ja najdotkliwiej rodzicielskie portfele. Na przyklad godzina korepetycji u wykladowcy Akademii Medycznej w Lublinie kosztuje od 100 do 200 zlotych, a na takie lekcje trzeba jezdzic co najmniej przez cala klase maturalna. Z tym ze i efekt jest praktycznie gwarantowany – niewielu jest takich, którzy za takie „korki” placili, a potem nie dostawali sie na wymarzony kierunek.
Uczen nierzadko pracuje ciezej niz jego zapracowani rodzice. Do póznego popoludnia w szkole. Potem chwila w domu na odrobienie lekcji, a potem kilka godzin nauki
z prywatnym nauczycielem. Korepetycje to niewatpliwie niezly biznes dla nauczycieli.
W koncu przy stawce okolo 30 zlotych za godzine mozna niezle dorobic do nauczycielskiej pensji, a gdy ma sie niezla slawe, stawka jest naprawde dosc wysoka.
Justyna Janusz
To nalezy do dobrego tonu
Rozmowa z dyrektorem Delegatury w Siedlcach Kuratorium Oswiaty w Warszawie, Zbigniewem Stasiekiem
– Dlaczego uczniowie korzystaja z korepetycji? Czy szkola nie potrafi ich nauczyc materialu, skoro musza pobierac dodatkowe lekcje?
– Przyczyn korzystania przez uczniów z korepetycji, moim zdaniem, mozna wymienic kilka. Czesto sa to wygórowane ambicje i aspiracje rodziców,
a niekoniecznie potrzeby uczniów. Ponadto, w wielu szkolach klasy sa zbyt liczne (okolo 35 osób w oddziale) i uczniowie slabsi nie zawsze radza sobie
z przyswojeniem odpowiedniej partii materialu. Czesc uczniów chce poszerzyc zakres swoich wiadomosci celem lepszego przygotowania do matury na poziomie rozszerzonym, egzaminów na studia, poniewaz zarówno nimi, jak i ich rodzicami kieruje obawa, ze wymagania uczelni wykraczaja poza podstawe programowa szkól ponadgimnazjalnych. Inna przyczyna jest to, ze w kazdym miescie jest przynajmniej jedna szkola cieszaca sie najwieksza renoma i ze wzgledu na to liczba kandydatów do niej jest ogromna – stad rywalizacja pomiedzy uczniami o jak najlepsze wyniki wymusza koniecznosc pobierania korepetycji. Nastepnie uczniowie takiej szkoly na maturze wybieraja poziom rozszerzony (wykraczajacy poza podstawe programowa), by dostac sie na najbardziej prestizowe kierunki studiów – i znowu korzystaja z prywatnych lekcji. De facto wiec, dobra opinia o szkole jest w znacznym stopniu zasluga rodziców (czytaj: korepetycji). Bardzo czesto tez korzystanie z korepetycji jest po prostu modne w pewnych kregach spolecznych, np. rodzice nie chca byc gorsi od swoich znajomych
i dlatego uwazaja, ze posylanie dzieci na prywatne lekcje nalezy do dobrego tonu.
– Korepetycje to dobre, czy zle rozwiazanie?
– Nie mozna na to pytanie udzielic jednoznacznej odpowiedzi. Korepetycje sa nawet pozadane, ale tylko w okreslonych sytuacjach. Jezeli jest to zjawisko na skale masowa, to na pewno staje sie ono niepozadane. Moze sie jednak zdarzyc, ze uczen nie opanowal jakiejs partii materialu z róznych przyczyn (np. dlugotrwala choroba) i chce korzystac z takiej pomocy, wtedy nie nalezy tego potepiac. Same szkoly równiez maja obowiazek pomagac takim uczniom i wywiazuja sie z niego, organizujac, w miare mozliwosci, zajecia wyrównawcze, fakultatywne, dodatkowe lekcje prowadzone spolecznie przez nauczycieli i pomoc kolezenska.
– Które typy szkól najczesciej dotyka omawiany problem?
– W szkolach podstawowych zjawisko korepetycji nie jest praktycznie znane. Nieliczne przypadki pobierania prywatnych lekcji zdarzaja sie w gimnazjach, najczesciej problem ten dotyczy klas pierwszych i maturalnych szkól ponadgimnazjalnych, z przyczyn, o których wspominalem wczesniej.
– Czy jest jakas alternatywa dla korepetycji?
– Alternatywa dla korepetycji moglyby byc zajecia pozalekcyjne, ale niestety w budzetach szkól brakuje na nie srodków finansowych. W niektórych szkolach organizowane sa platne kola zainteresowan. Uczestniczy w nich zwykle bardzo zdolna mlodziez, która chce poszerzac swoja wiedze i rozwijac zainteresowania, a nie utrwalac wiadomosci z lekcji. Uczniowie slabsi, nieradzacy sobie z opanowaniem materialu korzystaja z zajec wyrównawczych i z pomocy kolezenskiej, nie zawsze jest to jednak wystarczajace. W tym miejscu chcialbym wyróznic i pochwalic wielu nauczycieli szkól wiejskich, którzy poswiecaja wiele wlasnego, prywatnego czasu i bez zadnego wynagrodzenia, po zajeciach lekcyjnych, pracuja z dziecmi zarówno zdolnymi, jak i majacymi trudnosci. W szkolach miejskich to chwalebne zjawisko jest niestety rzadko spotykane.
Ja sam zaobserwowalem inne, dosc ciekawe zjawisko – otóz chyba nieprzypadkowo istnieje zwiazek pomiedzy liczba powstajacych w szkole kól zainteresowan a liczba nauczycieli odbywajacych staz na kolejny stopien awansu zawodowego. Po uzyskaniu stopnia nauczyciela dyplomowanego, wielu pedagogów traci zapal i wiekszosc kólek przestaje funkcjonowac. Moje twierdzenie nie jest bezpodstawne – ten problem pojawia sie po kazdej sesji awansu zawodowego.
– Mozna powiedziec, ze korepetycje staly sie juz edukacyjnym biznesem?
– Jezeli wszystko jest zgodne z prawem, to oczywiscie jest to sposób na zdobywanie srodków finansowych przez nauczycieli. Osobiscie znam kilku przedstawicieli tej profesji, którzy maja zarejestrowana dzialalnosc gospodarcza i udzielaja prywatnych lekcji, ale nie uczniom ze szkoly, w której pracuja na co dzien. Czy chcemy tego czy nie, nastepuje coraz wieksze urynkowienie uslug edukacyjnych.
– Zglaszano do Kuratorium przypadki wymuszania korepetycji przez nauczycieli?
– Ze szkól na terenie miasta Siedlce nie wplywaly zadne skargi dotyczace tego problemu.
– Udzielanie korepetycji swojemu uczniowie jest zgodne z etyka zawodu nauczyciela?
– Takie dzialanie nie jest zgodne z etyka zawodu nauczyciela, co wynika z art. 6 ustawy Karta Nauczyciela. Ten problem pojawil sie jednak
w jednej z garwolinskich szkól. W ramach nadzoru pedagogicznego podjelismy stosowne czynnosci – przeprowadzilismy anonimowe ankiety wsród uczniów, nastepnie odbylo sie spotkanie pracowników nadzoru z uczniami i nauczycielami. Musze powiedziec, ze bardzo podobala mi sie postawa mlodziezy – uczniowie byli bardzo odwazni i w obecnosci swoich wychowawców szczerze mówili o skali zjawiska, a nawet skrytykowali takie zachowania swoich nauczycieli. Z postawy swoich kolegów niezadowolona byla równiez wiekszosc grona pedagogicznego, która nie pochwala tego typu praktyk, gdyz rzutuja one na opinie o calej szkole, cieszacej sie do tej pory dobra renoma. Pózniej spotkalismy sie równiez z dyrekcja szkoly i Rada Powiatu. Podczas spotkania wyrazilismy wspólny poglad, ze takie zachowania nauczycieli sa nieetyczne i powinny byc pietnowane. Dyrektorowi szkoly przekazalismy zalecenia i niedlugo bedziemy sprawdzac, czy zostaly zrealizowane.
– Czy korepetycje maja przyszlosc?
– To zjawisko w najblizszym czasie moze narastac. Nowa matura jest zarówno dla uczniów, jak i dla nauczycieli wielkim wyzwaniem, tym bardziej ze egzamin próbny wypadl zdecydowanie ponizej oczekiwan. W najblizszych latach egzamin maturalny ma zastapic egzaminy wstepne na wiekszosc uczelni, dlatego tez uczniowie beda starali sie zdac go jak najlepiej. Moze to znowu nakrecic koniunkture i spowodowac lawine korepetycji.
Ponadto w grupie przedmiotów, z których najczesciej udzielane sa prywatne lekcje, znalazly sie jezyki obce, a w szczególnosci jezyk angielski, gdyz jego bardzo dobra znajomosc jest czesto decydujacym atutem na rynku pracy. Pragnalbym, aby w przyszlosci szkoly publiczne nauczaly jezyków obcych na takim poziomie, by zjawisko korepetycji samo sie wyeliminowalo.
W zwiazku z tematem naszej rozmowy nasunela mi sie pewna refleksja. Równo100 lat temu powstal Zwiazek Nauczycielstwa Polskiego, którego jednym z glównych celów bylo stworzenie mozliwosci powszechnego i bezplatnego dostepu do oswiaty. Teraz niestety idziemy w innym kierunku – coraz czesciej oswiata staje sie biznesem.
Rozmawiala Justyna Janusz
Dyrektorzy o korepetycjach
– W naszej szkole uczniowie korzystaja z korepetycji, a przynajmniej ci, których na to stac – przyznaje Anna Sochacka, dyrektor II LO im. sw. Królowej Jadwigi w Siedlcach. – Jednak nigdy nie robilismy badan na ten temat. Uczniowie czuja pewien niepokój przed nowa matura i dlatego chca korzystac z korepetycji.
Pani dyrektor przyznaje jednak, ze taka sytuacja nie powinna byc norma. – Gdyby szkola miala odpowiednia ilosc godzin nauczania, zjawisko korepetycji byloby mniejsze – kontynuuje Anna Sochacka. – Kiedys, na przygotowanie do matury mielismy cztery lata, teraz ten czas skrócono o rok, a material do opanowania jest praktycznie taki sam. Niepokoja sie zarówno uczniowie, jak i sami nauczyciele. Kiedys jednak korepetycje umra smiercia naturalna. Jak wynika z moich obserwacji, uczniowie korzystaja teraz, przede wszystkim z korepetycji z jezyka polskiego, gdyz musza sie nauczyc, jak zaprezentowac swoja prace maturalna przed komisja egzaminacyjna. To jest nowy egzamin
i stad skala tego zjawiska.
W LO im. Zólkiewskiego w Siedlcach z korepetycji korzysta okolo 30% uczniów tej szkoly. Tak wynika przynajmniej z obserwacji dyrektora tej placówki Ryszarda Kubiszyna. – W tym gronie nie ma jednak uczniów, którzy korzystaja z kursów przygotowawczych organizowanych przez uczelnie wyzsze czy róznego rodzaju firmy – zaznacza R. Kubiszyn. – A dlaczego moi uczniowie chodza na korepetycje? Na pewno w celu podwyzszenia sredniej ocen, czy tez nadrobienia jakiejs czesci materialu, jesli uczen przez dlugi czas byl nieobecny. W wielu przypadkach jest to jednak podazanie za moda. Mysle, ze z tej formy pomocy mogloby korzystac mniej uczniów, w szkole sa kólka zainteresowan, prowadzone sa równiez zajecia wyrównawcze, ale nie ciesza sie one zbytnia popularnoscia. Z drugiej strony klasy w naszej szkole sa dosc liczne i nauczyciel, chocby bardzo chcial, nie zawsze dotrze do kazdego ucznia.
Sam dyrektor przyznaje, ze problem dotyczy glównie uczniów klas maturalnych, mlodsi uczniowie z korepetycji korzystaja sporadycznie. – Trudno okreslic, czy to jest zjawisko dobre, czy zle – kontynuuje R. Kubiszyn. – Na pewno naganne byloby, gdyby nauczyciel niewiele robil na lekcjach, a potem proponowal prywatna nauke za pieniadze. A jesli korzystaja z tego przede wszystkim ambitni uczniowie, to jest to zjawisko pozytywne. Gdyby szkola miala mozliwosci i pieniadze, to moze wygladaloby to inaczej. W swojej szkole zorganizowalem dodatkowe lekcje – uczen mial placic 2,5 zlotego za godzine dodatkowych zajec, ale zainteresowanie tym bylo niewielkie. Moze wydawalo mu sie, ze jak nie pójdzie na taka lekcje i straci 2,5 zlotego, to sie nic nie stanie, a nieprzychodzenie na umówione korepetycje kosztuje duzo wiecej.
– Dobre czy zle? – zastanawia sie Mariusz Szczupak, dyrektor LO w Wegrowie.
– Jesli u tego samego nauczyciela, który uczy na co dzien – to zle, a jesli nie ma takich sytuacji, to czemu nie. Jezeli nauczyciel jest zarejestrowany jako prowadzacy dzialalnosc gospodarcza i w ten sposób dorabia do pensji, to jest to po prostu biznes.
Dlaczego?
W niemal kazdym liceum ogólnoksztalcacym dyrekcja przeprowadza anonimowe ankiety, które maja zbadac, ilu uczniów tej szkoly korzysta
z korepetycji oraz jakich powodów to dotyczy. Skala zjawiska jest rózna
w róznych szkolach. O ile w danej placówce z korepetycji korzysta 20-30% uczniów, uznaje sie to za sytuacje dosc normalna. Gdy ten odsetek sie zwieksza, z interwencja wkracza Kuratorium Oswiaty. Powody korzystania z platnych lekcji w prawie wszystkich szkolach sa bardzo podobne.
My przytoczymy wyniki badan z dwóch szkól: LO im. marszalka Józefa Pilsudskiego w Garwolinie i z Liceum Ogólnoksztalcacego im. Adama Mickiewicza w Wegrowie.
W obu placówkach takie ankiety byly robione w zeszlym roku.
W garwolinskim ogólniaku do korzystania z korepetycji przyznalo sie 70% wszystkich ankietowanych uczniów. Tutaj ten odsetek byl najwiekszy sposród wszystkich szkól, w których robione sa ankiety. Jako powody korzystania z platnych lekcji 15% uczniów podalo klopoty ze zrozumieniem materialu z niektórych przedmiotów, 12% mówilo, ze korzysta z korepetycji, bo nie nadaza z opanowaniem wiadomosci, 33%
– dlatego, ze zapewnia mu to bardziej systematyczna nauke pod czyims kierunkiem.
A najwiecej, bo 34% ankietowanych uczniów przyznalo, ze korepetycje pomagaja im w lepszym przygotowaniu sie od egzaminu.
W Wegrowie ankiety wypelnilo 245 osób z klas: I, II i III. Okazalo sie, ze z korepetycji systematycznie korzysta tam 9,2% uczniów, a 59,4% nie korzystalo z nich w ogóle. Wsród najczesciej wymienianych przedmiotów, z jakich uczniowie zasiegaja platnych lekcji, znalazly sie: fizyka – 48%, chemia – 41%, matematyka i jezyk angielski – 23%. O dziwo, w tej grupie znalazlo sie równiez… wychowanie fizyczne. Do korzystania z korepetycji z tego przedmiotu przyznal sie 1% ankietowanych uczniów.
W ankiecie zapytano równiez, od jak dawna uczniowie korzystaja z korepetycji.
I okazalo sie, ze 5,7% zaczynalo juz w szkole podstawowej, 16,5% w gimnazjum, a od czasów licealnych – 77,8%. Natomiast powody korzystania z korepetycji, to przede wszystkim: problemy ze zrozumieniem biezacego materialu (64%), chec zdobycia
lepszych ocen (34,7%) i nadrobienie zaleglosci (36%).
